مستندسازی و روایت حقیقت در میان آوار | غزه؛ بزرگترین گورستان جمعی جهان!
به گزارش خبرگزاری آنا، وقتی برای نخستین بار شنیدم که یکی از بزرگترین آرامگاههای جمعی موقت در شرق شهر غزه تأسیس شده است، قلبم لرزید: نه فقط بهخاطر آمار، بلکه بهخاطر معنایی که این تصویرِ گورستانِ بیمرز برای انسانیت دارد.
در بسیاری از نقاط غزه، خانوادهها مجبور شدند قربانیانشان را در فضایی غیر از قبرستانهای رسمی دفن کنند – در کنار بیمارستانها، در مدارس، زمینهای خالی، بین آوار و ترس. شرایطی که نشان میدهد جنگ نه فقط خانهها را بر سر مردم خراب کرده، بلکه حتی راه نهادهای متداولِ انسانیمان برای وداع با مردگان را از بین برده است.
چرا «مقابر جمعی»؟
مردم غزه به دلیل جنگ و بمباران بیوقفه رژیم صهیونیستی عزیزانشان را بدون هیچ مراسم وداعی در گورهای دستهجمعی دفن کردند. برخی از این دلایل از این قرار است:
- فشاری که تعداد شهدا بر ظرفیت تدفین رسمی وارد آورد: تا دسامبر ۲۰۲۳ بیش از ۱۲۰ گور جمعی در سراسر نوار غزه شناسایی شدهاند.
- دسترسی به قبرستان رسمی تقریباً غیرممکن شد: بمباران مداوم، انسداد مسیرها، کمبود سوخت برای حمل اجساد و تخریب زیرساختها دفن را با چالش جدی مواجه کرد.
- مکانهای موقت: بیمارستانها مانند بیمارستان الشفاء و مجمع ناصر الطبی به ناچار به محل دفن جمعی تبدیل شدند، این تحولات برای جوامع محلی دردناک و بیسابقه است.
در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۳، تنها دو هفته پس از آغاز حملات گسترده اسرائیل به شمال غزه، محلهٔ «البطش» در شرق شهر غزه به میدان یکی از بزرگترین مقابر جمعی موقت تبدیل شد؛ مأمن حدود ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ شهید. درحالی که مسیرها بسته بود، خانهها تخریب میشدند و حمل قربانیان به قبرستانهای رسمی غیرممکن بود، مردم ناچار شدند اجساد را در زمینهای اطراف بیمارستانها، مدارس و خیابانها دفن کنند:
-
حوالی بیمارستانِ الشفاء: اجساد در حیاط، پارکینگ و حتی راهروهای بیمارستان دفن شدند.
-
شمال غزه، اردوگاه جبالیه، مدرسه حلیمه السعدیه: گوری جمعی با بیش از ۲۰۰ جسد، برخی مجهولالهویه.
- خانیونس، مجمع ناصر: حدود ۳۹۲ جسد کشف شدند که برخی با دستان بسته یا زیر آوار دفن شده بودند.
پس از نشست شرمالشیخ در اکتبر ۲۰۲۵ و اعلام آتشبس میان طرفین، تلاشها برای ساماندهی این گورها و شناسایی اجساد ادامه یافت، اما تعداد شهدا و وضعیت زیرساختها چنان بحرانی بود که بسیاری از مقابر جمعی همچنان فعال ماندند و مستندسازی کامل ممکن نشد.
در بسیاری از آنها، تابلو یا سنگ قبر مناسب وجود نداشت؛ خانوادهها با بشقابهای پلاستیکی یا مقوا نام قربانی را نوشتند، چون زمان و امکانات محدود بود.
همزمان با همهٔ اینها، شورای امنیت سازمان ملل در بیانیهای نسبت به «گورها و قبرستانهای جمعی» در غزه ابراز نگرانی کرد و خواستار تحقیق مستقل گردید. پیشتر گزارشکننده عالی حقوق بشر سازمان ملل وضعیت بیمارستانها و مقابر را «هراسآور» خوانده بود؛ یعنی ترکیبی از میدان جنگ و گورستان که خط میان زنده و مرده، میان تسلیم و مقاومت، میان یادبود و فراموشی را محو کرده است.
به گزارش آنا، وقتی یک منطقه شهری به فشار دفن هزاران شهید برسد، معنیاش فقط جنگ نیست؛ معنیاش «انهدام زندگی» است. «مقابر جمعی» زمانی برای فجایع تاریخی بزرگاند؛ اکنون در زندهترین شکل ممکن در غزه رخ میدهند.
از منظر حقوق بینالملل، طرفهای منازعه موظفاند اجساد را با کرامت دفن کنند، هویت مردگان را ثبت کنند و خانوادهها را در جریان قرار دهند. اما در غزه، دسترسی، ظرفیت و امنیت فراهم نبود.
پیامدهای روانی برای خانوادهها و جامعه محلی عمیق است؛ دفن در حیاط مدرسه یا خیابان، مرگی ناتمام و خاطرهای قطعهقطعه ایجاد میکند.
گورستانهای جمعی موقت در غزه نه فقط نماد حجم بیسابقه مرگ، بلکه نشانه بحران عمیق در احترام به زیست بشری، مناسک دفن و حافظه تاریخیاند. هر جسدی که در این گورها خاک میشود، پرسشی بر جای میگذارد: «چرا، کی، چگونه؟» و چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ خبرنگاران و مستندسازان موظفاند این سوالها را روشن کنند و روایت حقیقت را در برابر فراموشی ثبت نمایند.
انتهای پیام/
